“लेकीच्या जन्मापासून ते शिक्षण आणि उज्ज्वल भविष्यातील सुरक्षिततेपर्यंत – प्रत्येक टप्प्यावर आधार देणार ही सरकारी योजना”

“From a daughter’s birth to her education and the security of a bright future – a government scheme that supports every step of the way.”

भारतामध्ये मुलगा–मुलगी समानतेसाठी अनेक योजना राबवल्या जातात. त्यात बालिका समृद्धी योजना (Balika Samriddhi Yojana 2025) ही अत्यंत महत्वाची योजना आहे. 

ही योजना भारत सरकारने १५ ऑगस्ट १९९७ रोजी सुरू केली. याचा मुख्य उद्देश म्हणजे मुलींच्या जन्माला प्रोत्साहन देणे, त्यांना शिक्षणासाठी प्रोत्साहन देणे आणि लहान वयात होणारे विवाह थांबवणे. 

योजनेची उद्दिष्टे 

• मुलींच्या जन्माला प्रोत्साहन देणे. 

• मुलींना शिक्षणासाठी आर्थिक मदत उपलब्ध करून देणे. 

• बालविवाहावर आळा घालणे. 

• मुलगा–मुलगी समानतेबाबत समाजात सकारात्मक विचार निर्माण करणे. 

कोण लाभ घेऊ शकतात? 

• गरीबी रेषेखालील (BPL) कुटुंबातील मुली. 

• मुलीचा जन्म १५ ऑगस्ट १९९७ नंतर झालेला असावा. 

• एका कुटुंबातील जास्तीत जास्त दोन मुलींना या योजनेचा लाभ मिळतो. 

मिळणारे लाभ 

१) जन्मावेळी मदत 

• मुलीच्या जन्मानंतर कुटुंबाला ₹500 ची एकरकमी मदत दिली जाते. 

२) शैक्षणिक प्रोत्साहन अनुदान 

• मुलगी शाळेत दाखल झाल्यावर तिला इयत्तेनुसार शिष्यवृत्ती मिळते. 

बालिका समृद्धी योजना – इयत्तानुसार वार्षिक शिष्यवृत्ती

इयत्ता	वार्षिक शिष्यवृत्ती (₹)
1ली	300
2री	500
3री	700
4थी	1000
5वी	1500
6वी–7वी	2000
8वी	2500
9वी–10वी	3000

• ही रक्कम मुलीच्या नावाने बँक/पोस्ट ऑफिसमध्ये ठेवली जाते. 

• मुलगी १८ वर्षांची झाल्यावर आणि १८ वर्षांपूर्वी लग्न न झाल्यास संपूर्ण रक्कम तिच्या खात्यात दिली जाते. 

अर्ज प्रक्रिया 

• अर्ज फॉर्म आंगणवाडी केंद्र / महिला व बाल विकास विभाग / तालुका कार्यालयात उपलब्ध असतो. 

• आवश्यक कागदपत्रे : 

• मुलीचा जन्म दाखला 

• पालकांचे ओळखपत्र 

• गरीबी रेषेखालील कुटुंबाचा दाखला 

• रहिवासी दाखला 

• अर्ज भरून संबंधित अधिकाऱ्याकडे सादर करावा. 

• मंजुरीनंतर रक्कम थेट खात्यात जमा केली जाते. 

महत्वाच्या अटी 

• मुलगी १८ वर्षांपूर्वी लग्न झाल्यास लाभ मिळणार नाही. 

• शिक्षणासाठी शिष्यवृत्ती मिळवण्यासाठी मुलीने नियमित शाळेत जाणे आवश्यक आहे. 

• एका कुटुंबातील फक्त दोन मुलींना हा लाभ मिळतो. 

योजनेचे फायदे 

• मुलींच्या जन्माबद्दल कुटुंबाची मानसिकता सकारात्मक होते. 

• शिक्षण सुरू ठेवण्यासाठी मुलींना प्रोत्साहन मिळते. 

• आर्थिक मदतीमुळे कुटुंबावरील भार कमी होतो. 

• बालविवाहाला आळा बसतो आणि मुली स्वावलंबी होतात. 

निष्कर्ष 

बालिका समृद्धी योजना ही मुलींच्या आयुष्यासाठी आर्थिक, सामाजिक व शैक्षणिक सुरक्षितता देणारी योजना आहे. मुलींचा जन्म साजरा व्हावा, त्या शिक्षणात पुढे जाव्यात आणि योग्य वयातच विवाह व्हावा यासाठी ही योजना महत्वाची ठरते.